vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، حجت الاسلام والمسلمین عباس رفعتی، در جلسه درس خارج فقه رسانه که در مورخه 18 آذر سال 1397 برگزار گردید، به بیان یکی دیگر از شرایط استحبابی پیام رسانان دینی پرداخت و رسانه اظهار داشت: یکی از اولویت ها در گزینش پیام رسان و عوامل رسانه دینی این است که نسبت به کاری که می خواهد انجام دهد دانش حرفه ای داشته باشد.

این استاد حوزه در مقام استدلال برای شرط مذکور بیان داشت: طبق این آیه 55 سوره یوسف بعد از این که حضرت یوسف از زندان آزاد شدند به عزیز مصر گفت که وزارت خزانه داری را به من بسپار به خاطر اینکه من دانش این کار را دارم.

حجت الاسلام والمسلمین رفعتی در استدلال به روایات این باب گفت: حضرت می فرماید اگر بنا شد کاری را انجام بدی و بر عهده تو گذاشتند بپرهیز از اینکه کار را به غیر تدبر و علم انجام دهید. از مجموع روایات استفاده می شود که داشتن تخصص یک اولویت است.

تفصیل مطالب مطرح شده در این جلسه، بدین شرح است:

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحيم و الحمد لله رب العالمين و به نستعين وهو خير ناصر و معين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين

خلاصه جلسه گذشته

جلسه گذشته بحث در شرایط و اولویت های گزینشی عوامل رسانه و پیام رسان رسانه دینی است. از ویژگی‌ها، شرایط و اولویت‌هایی که عرض کردیم اخلاص، سعه صدر و انتقاد پذیری را بحث کردیم

شروط استحبابی پیام رسان: دانش تخصصی

ویژگی چهارم داشتن دانش تخصصی رسانه است. اگر یادتان باشد در شرایط الزامی و وجوبی عرض کردیم که باید علم داشته باشد این شرط الزامی بود اما اینکه دانش در این کار باید دانش تخصصی باشد خیر! بلکه دانش تخصصی استحبابی است . اگر قرار است کارگردان باشد باید دانش تخصصی آن را داشته باشد اگر تهیه کننده است باید دانش تخصصی آن را نیز فرا بگیرید.

سوال: آیا میشود از معصوم انتقاد کرد؟

جواب: این سال بحث فقهی نیست بلکه یک بحث اعتقادی است. خیر نمی شود خاطر این که همان گونه که گفتیم انتقاد تشخیص سره از ناسره است لذا معصوم خطایی انجام نمی‌دهد که بخواهیم تشخیص بدهیم که حالا خطا کرده است یا خیر! ولی چرا می‌شود از معصوم سوال کرد همانگونه که از ایشان زیاد سوال می شد.

یکی از اولویت ها در گزینش پیام رسان و عوامل رسانه دینی این است که نسبت به کاری که می خواهد انجام دهد دانش حرفه ای داشته باشد. اگر از بین دو نفر بخواهند گزینش کنند باید آن کسی را که مهارت بهتری دارد برای آن کار انتخاب کنند.

ادله اولویت دانش تخصصی برای اصحاب رسانه دینی

1-آیات

از آیات که بر اولویت داشتن دانش تخصصی دلالت دارد این آیه از سوره یوسف است قَالَ اجْعَلْنِي عَلَى خَزَائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيم (یوسف/ 55) بعد از این که حضرت یوسف از زندان آزاد شدند به عزیز مصر گفت که وزارت خزانه داری را به من بسپار به خاطر اینکه من شرایط احراز این پست را دارم انی حفظ علیم، یعنی می فرمایند من دانش این کار را دارم و کس دیگری به غیر از حضرت یوسف این دانش را نداشت  و از این طریق توانست مردم را هدایت کند نکته اساسی در این آیه علیم بودن است.  اگر علیم بودن مهم نبود نیاز نبود که آن را به زبان بیاورد.

2- روایات

روایت اول از حضرت رسول است «من استعمل عاملا من المسلمين و هو يعلم أن فيهم أولى بذلك منه و أعلم بكتاب اللّه و سنّة نبيّه فقد خان اللّه و رسوله و جميع المسلمين.» (1) هرکس به کار بگیرد شخصی را  و بداند از این عاملی که الان دارد گزینش می کند، کسی هست که علمش بیشتر است، این خیانت کرده است، مسئول گزینش خیانت کرده است که اعلم را و اولی را گزینش نکرده است. این کاملا در برابر گزینش برتر است که در گزینش اصحاب رسانه اگر چند نفر هستن مسئول گزینش باید دقت کند.

از این روایت نمی شود استفاده وجوب کرد بحث ما بر سر اصل داشتن علم نیست بلکه بر سر داشتن بیشتر از آن است و کدام یک از آنها علم بیشتری دارد. اولا خیانت در گزینش کرده است، خیانت در کار های غیر حرام هم وجود دارد اگر دو نفر را که میخواهیم استخدام کنیم و هردو شرایط وجوبی را دارند فقط یکی از آنها نسبت به دیگری اولویت دارد اگر آن کس را که غیر اولویت دار است مقدم کنیم کار حرامی انجام نداده ایم و ثانیاً کسی نیز قائل به حرمت این کار نشده است.

روایت دیگر از رسول خدا توصیه است که به ابن مسعود می فرماید «و إياك و أن تعمل عملا بغير تدبير و علم» اگر بنا شد کاری را انجام بدی و بر عهده تو گذاشتند بپرهیز از اینکه کار را به غیر تدبر و علم انجام دهید.

اهمیت کار علمی در پیام رسان دینی

اگر انسان بدون علم کاری را انجام داد این کار آسیب می‌زند. پیام رسان اگر این کار را کند و بعد بگوید این فیلم خراب شد این کار خراب شد و یک فیلم دیگری درست کنیم عیبی ندارد، این شدنی نیست! پیام رسان وقتی که تولید کرد و در اختیار مخاطبان قرار داد اگر اشتباه باشد دیگران را به اشتباه می‌اندازد (و راه جبران ندارد)  

در ادامه حضرت به بیان علت این حکم می پردازند و فلسفه این حکم به این آیه قرآن بر می گردند «و علم فإنه جل جلاله يقول وَ لا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكاثاً(النحل/92)»(2) -این که عرض می‌کنم ما اگر مثل پیامبر و ائمه می‌خواستیم از قرآن فقه را برداشت کنیم، آیات فقهی بیش از ۲۵۰۰ آیه می‌شد- ببینید پیامبر چگونه از این آیه استفاده می کند: چرا من می گویم عمل باید با علم باشد، چرا من میگویم به پرهیز از کار کردن بدون علم چون خدا در قرآن فرموده است مثل آن زنی نباشید که پنبه ها را ریست و طناب کرد و بعد از آن که کار را تمام کرد همه را خراب کرد کسی که بدون علم کار انجام دهند  مثل «گاو نه من شیرده» است تولید می کند زیاد هم تولید می کند اما همه آن را از بین میبرد کسی که بدون دانش وارد کار شود اینگونه است.

در حدیثی حضرت پیامبر اکرم(ص) می فرمایند : «هرکسی کاری را بدون داشتن علم(تخصص و مهارت) انجام دهد خیلی بیشتر از آنکه آن را اصلاح نماید ، آن را به فساد(خرابی) می کشاند .»(3) لذا است که در امام صادق می فرماید« مَا أُبَالِي ائْتَمَنْتُ خَائِناً أَوْ مُضَيِّعاً.»(4)  از نظر من فرق نمی‌کند که کار را به خائن واگذار کنم یا به کسی که تخصصش را ندارد.

نتیجه

از آیات و روایات اینگونه استفاده می‌شود که باید دانش را داشته باشد و اگر در گزینش هست اولویت گزینشی با کسی هست که دانش بیشتری دارد این از ادله نقلی ثابت است و به دلیل عقلی هم میشود استفاده کرد عقل میگوید که کار را به کاردان بسپار این از مصادیق عدل است هرچه دانش بیشتر باشد اولویت نسبت به آن فرد است./905/241/ح

مقرر: عزیز الله طالبی

منابع

• سنن البيهقي 10/ 118
• الوافي، ج‌26، ص: 222
• مشکاة الأنوار ؛ ج 1 , ص 134
• الكافي (ط - الإسلامية)، ج‌5، ص: 301